My Morning Jacket - Natuurgeweld

Hooguit twintig optredens hadden ze pas gegeven bij aanvang van hun korte Nederlandse tournee in de winter van vijftien jaar geleden. Ze kwamen uit Louisville, Kentucky en noemden zich My Morning Jacket. Vier prille twintigers met intense muziek ergens tussen indierock en rootsrock in. Hun debuutalbum The Tennessee Fire prijkte bovenaan De Moordlijst, de top twintig van het popjournaille. Bladen, kranten, radio en zelfs de televisie meldden zich. In Amerika kraaide er geen haan naar. Nog niet.

De aanvoerder bleek een ouwelijke jongeling die de muziek bloedserieus nam. Tot nader order werkte hij in een bagelbakkerij, zijn vriendinnetje heette ‘mijn vrouw’ en de ervaring had hem geleerd dat de melancholie zich moeilijk laat afschudden. Inmiddels geldt Jim James als een vaste waarde in de rockwereld. Zo werd hij afgelopen jaar door überproducer T Bone Burnett naast Elvis Costello, Marcus Mumford, Rhiannon Giddens en Dawes-voorman Taylor Goldsmith uitverkoren voor The New Basement Tapes, een gelegenheidsformatie die met ongebruikte oude teksten van Bob Dylan in twee weken tijd het album Lost On The River maakte. En de voorafgaande zomer trok My Morning Jacket samen met Wilco de Verenigde Staten door met het Americanarama Festival Of Music rond diezelfde Bob Dylan. Aansluitend ging James op tournee achter zijn begin dat jaar verschenen solodebuut Regions Of Light And Sound Of God. Daarna achtte hij het de hoogste tijd voor de volgende groepsplaat.

De vijf van My Morning Jacket namen hun intrek in Panoramic House, een opnamestudio annex logement in een kast van een huis in Stinson Beach, een vakantiedorpje ten noorden van San Francisco waar hippiehelden Jerry Garcia en Steve Miller lange tijd woonden. Een idyllische locatie bovenop een heuvel, omringd door redwoodbomen en met uitzicht op de oceaan. Overdag muziek maken, vervolgens samen koken en eten, daarna slenteren over het strand. In geen velden of wegen een ander mens te bekennen, als was het een uitgestorven paradijs. James vond het wel iets bovennatuurlijks hebben. Zo in het donker op die heuveltop met al die sterren rond zijn hoofd kreeg hij het gevoel alsof hij zich in de hemel bevond. Niet voor niets zou de groep er al met al twee maanden vertoeven en er liefst twintig bruikbare liedjes opnemen. De mystieke sereniteit had haar uitwerking niet gemist.

De eerste uitgewerkte helft van de sessies in Panoramic House verscheen onlangs onder de titel The Waterfall, een metafoor voor hoe het leven onafgebroken op hem neerstort, aldus Jim James. Again I stop the waterfall by simply thinking. Again I stop the waterfall before my breathing. Again I stop the waterfall by finally feeling. Again I stop the waterfall by just believing, heet het in In Its Infancy (The Waterfall). De episch aandoende muziek van My Morning Jacket klinkt al even ongrijpbaar: een onwaarschijnlijke mix van rock, soul, country, folk, psychedelica en zelfs prog, bijeengehouden door het atmosferische groepsgeluid en de in galm gedrenkte kopstem van James. Zeker niet hun beste album, dit zevende, zij het wel met een van hun allermooiste nummers: het gracieus uitwaaierende Only Memories Remain, een weemoedige elegie over een amoureus echec. The spirit, so vogue, can never be killed. Our earthly bodies will surely fall, but the love we share outlives us all. What’s done is done at the end of the day, but still, those memories remain.

Waar James inmiddels gewoon was bij het begin van de opnamesessies gedetailleerde demo’s aan de anderen te presenteren, kwam hij in Panoramic House aanzetten met een aantal audioschetsen en tientallen losse fragmenten. En anders dan bij de collectief ingespeelde voorganger Circuital ging hij met sommige studioimprovisaties driftig aan de slag op zijn laptop, wat bijvoorbeeld resulteerde in het danig dissonante Spring (Among The Living), een wonderbaarlijke kruising van muziek en geluidscollage. Op het eerste gehoor lijkt The Waterfall als dag en nacht te verschillen van The Tennessee Fire, ware het niet dat James vijftien jaar terug een ideaal optreden omschreef als een vorm van georkestreerde herrie. Los daarvan streeft hij er stilletjes naar elk album dusdanig anders te laten klinken dat de luisteraar onwillekeurig het idee krijgt dat er een verkeerde plaat in de hoes is gestoken.

Onvoorspelbaar staat overigens allesbehalve gelijk aan onherkenbaar, want na de trits The Tennessee Fire, At Dawn en It Still Moves vond My Morning Jacket wel degelijk een eigen stijl, hoe zeldzaam eclectisch ook. Sinds het medio jaren nul verschenen Z werkt James bovendien met dezelfde bezetting, bestaande uit tweede gitarist Carl Broemel, toetsenist Bo Koster, bassist van het eerste uur Tom Blankenship en drummer Patrick Hallahan. Zo verrassend toegankelijk als dat vierde album uitpakte, zo tegendraads bleek de wisselend ontvangen opvolger Evil Urges, waarmee James bij nader inzien al te geforceerd probeerde onder alle commerciële en artistieke verwachtingen uit te komen. Maar goed, fouten maken mag, vindt hij, mits je niet telkens dezelfde vergissingen begaat, want anders heb je er kennelijk niets van geleerd. Na het doelgerichtere en toch niet minder veelzijdige Circuital neemt My Morning Jacket nu op het kosmisch angehauchte The Waterfall weer alle vrijheid. Een groeiproces, noemt James het zelf. Ieder mens verandert met de jaren en aldus geldt voor hem elk album als een soort van tijdcapsule – zo kan hij terughoren hoe hij was en hoe hij is geworden.

Op een kwade herfstdag in Panoramic House schoot het Jim James bij het verplaatsen van een gitaarversterker in de rug. Er moest een operatie aan te pas komen, waardoor hij zo’n twee maanden uit de roulatie was. Eenmaal weer bezig kon hij van de pijn niet lang staan en speelde hij soms liggend op een bank met de anderen mee. Nog steeds werkt hij aan zijn herstel middels Pilates en meditatie. Fysiek heeft hij zich dan wel de nodige rust gegund, geestelijk allerminst. Het leven is nu eenmaal een eindeloze strijd om vrede met jezelf te vinden en niet de controle over jezelf te verliezen. En hoe meer je mediteert, des te langer je de tijd neemt om goed naar jezelf te luisteren, waardoor je beetje bij beetje met jezelf in het reine komt. Maar houd hem ten goede: meditatie maakt je beslist niet binnen de kortste keren tot een heilige.

James werd al diverse malen eerder getroffen door fysiek malheur. Zo’n tien jaar terug op tournee liet een schijnbaar onschuldige ontsteking van het hartzakje zich niet gelijk remmen, wat tot een gevaarlijke zwelling leidde. Amper drie jaar later verstapte hij zich op een podium ergens in Iowa om in de orkestbak te duvelen met nogal wat letselschade vandien. Sowieso heeft anderhalf decennium van intensief touren een zware wissel op hem getrokken. Te lang reizen, te heftig optreden en te vaak doorzakken verwordt tot een vicieuze cirkel. I think it’s gonna be a long long time ’til touchdown brings me ’round again to find I’m not the man they think I am at home, zong hij helemaal aan begin van zijn carrière met vooruitziende blik Elton John na. Oh, no no no, I’m a rocket man, burning out his fuse up here alone.Hij heeft roofbouw op zichzelf gepleegd, willens en wetens. Het bestaan van rondtrekkend muzikant mag hem dan iets onschatbaars hebben opgeleverd, hij heeft het wel allemaal moeten afbetalen en dat ook nog eens met een hoge rente toe. Ergens voelt Jim James zich opgelicht.