Vlucht

Ze waren rijp voor het gekkengesticht en de afkickkliniek, zegt de gitarist nu een kwart eeuw na dato. Dat hele jaar door hadden ze zich suf getourd, de jongens van R.E.M. – ruim honderddertig optredens, het laatste in Atlanta op oudejaarsavond. Op 9 april 1984 hadden ze in De Vrije Vloer in Utrecht voor anderhalve man en een paardenkop staan spelen alsof hun carrière ervan afhing. Als afsluiter deden ze toen The Lion Sleeps Tonight in de hitversie van The Tokens, iets wat mij voor eeuwig zal bijblijven omdat de moegezongen zanger nog zo’n vaste kopstem wist op te zetten – alsof het een koud kunstje was. Enfin, na oud en nieuw restten er een slordige drie weken om repertoire te schrijven voor hun volgende album, dat ze in Engeland gingen opnemen met folkproducer Joe Boyd. Welgeteld twee kant-en-klare liedjes lagen er, veertien stuks konden ze er uiteindelijk inblikken, die laatste repetitiemiddag daar in dat studiootje in Athens, Georgia. En het mooie is: die demo’s verschillen in wezen niet van wat ze er later van zouden maken.

Indertijd gold ‘de moeilijke derde’ van R.E.M. als al te geforceerd en dus eigenlijk mislukt, maar aan ons oude countryrockliefhebbers bleek Fables Of The Reconstruction wel besteed – al vonden we die plaat toch vooral, eh, intrigerend. It’s a doomy, psycho record, dense and atmospheric, aldus de gitarist te mooi om te vertalen in het boekje bij de jubileumeditie. Beknopt, verhelderend en persoonlijk commentaar geven bij eigen werk, dat kan Peter Buck als geen ander, getuige ook In Time: The Best Of R.E.M. 1988-2003. Verreweg mijn meest gedraaide verzamelalbum trouwens, sinds die exclusieve clubshow op 21 juni 2003 in de Tivoli, dit als tegenprestatie omdat ze een weekje in de Utrechtse poptempel hadden mogen repeteren voor hun aanstaande wereldtournee – wat een glorieus en tegelijk verheffend optreden was me dat, zeg.

Daysleeper brachten ze die onvergetelijke zomeravond ook, een rozig liedje over omgekeerd leven, that perfectly captures that woozy, seasick feeling you get during the daylight hours when you haven’t slept. Te moe om te slapen – ja, zo klinkt het precies. Want kijk, vermoeidheid en creativiteit gaan vaak hand in hand, zeker in de rock ’n’ roll, zeker bij R.E.M. Niet voor niets moest hun drummer na vijftien jaar met vervroegd pensioen – geheel en al opgebrand. Zijn zwanenzang met de groep was New Adventures In Hi-Fi, medio jaren negentig gemaakt op trektocht door de Verenigde Staten. Een album even weids van muziek als beklemmend van sfeer. Het relaas van een man op drift, zonder bestemming van hot naar her reizend – verloren, vertwijfeld, verlangeloos. I move across, innocence lost, heet het in Bittersweet Me zonder een spoor van zelfbeklag. I don’t know what I want anymore. Op het eind staat hij in Electrolite ergens hoog in de heuvels van Los Angeles. Diep beneden hem ligt Hollywood te glinsteren in de nacht. Als hij zich nu afzet, dan zweeft hij zo boven Mulholland Drive. Hoor hoe Michel Stipe met een zucht van verlichting over wegstervende pianoklanken zingt: I’m not scared. I’m outta here. Wat kan hem nog gebeuren?