Johan - Verlatenheid

Wie van aanstekelijke popliedjes met een melancholieke ondertoon houdt, kan moeilijk om Johan heen. ‘An absolutely terrific mix of indie-guitar nervousness, power pop hooks, and retro-pop sophistication,’ aldus het onvolprezen allmusic.com over het titelloze debuutalbum van een decennium terug. Na het vijf jaar geleden verschenen Pergola wordt de lijn nu verder doorgetrokken met het sprankelende THX JHN. “We proberen iets moois te maken zonder onszelf al te serieus te nemen”, zegt voorman Jacco de Greeuw (36). “Het is tenslotte maar gewoon popmuziek.”

Jullie eerste album kreeg een bijzonder lovend stukje in het Amerikaanse vakblad Billboard.

“Ja, de eerste regels stonden zelfs op de cover. Prompt werden we getekend door een klein label uit New York en vervolgens overgenomen door Sire, de platenmaatschappij van de Talking Heads, de Ramones en The Replacements. Seymour Stein, de directeur, is zelfs persoonlijk naar Hilversum gekomen om ons te ontmoeten. Het leek allemaal in kannen en kruiken, maar wat bleek nou? Hij mocht dan wel het hoofd zijn, het jonge team dat met ons moest werken wist niet wat ze met die band uit Holland aan moesten. Want als je het in Amerika wilt maken, moet je je daar ook vestigen, vonden ze. Eigenlijk zijn we ontzettend voor de gek gehouden. In je gezicht beloofde iedereen je gouden bergen, terwijl ze later op de vergadering bespraken wat er zoal niet deugde. Het liep uit op een hoop gedoe met advocaten, het contract werd verbroken en de al geperste plaatjes zijn allemaal in de verbrandingsoven beland. Nee, daar word je niet gelukkiger van. Wat niet wegneemt dat we nog altijd iets in het buitenland willen proberen. Met name Duitsland trekt me aan – onwijs groot land, alles goed geregeld, dankbaar publiek om voor te spelen.”

Dat mislukte Amerikaanse avontuur is jullie niet in de koude kleren gaan zitten.

“Nee, zeker niet. Daarbij liep het ook in Nederland een beetje vast, omdat ik niet met nieuwe liedjes over de brug kwam, waardoor uiteindelijk de halve band is opgestapt. Pergola heeft al met al vijf jaar op zich laten wachten. Die plaat heb ik toen voor het grootste gedeelte samen met de drummer opgenomen. Hij heeft me ontzettend geholpen om uit het dal te komen.”

Je doelt nu op je depressies, waar je altijd heel openhartig over bent geweest. Hebben die bij jou eigenlijk een biologische oorzaak?

“Dat is absoluut het geval, ja. Het gaat ook nooit meer over, ik moet er medicijnen voor slikken. Ik ben getest op allerlei dingen en daaruit bleek dat die concentratiestoornissen van mij het gevolg zijn van ADD – dat is ADHD, maar dan zonder de hyperactiviteit. Het blijft met ups en downs gaan, al mag ik de laatste paar jaar niet klagen. Het is nu tenminste zodanig onder controle dat ik niet meer helemaal wegzak in een groot diep zwart gat.”

Niet om het een of ander, maar van wonen in een buitenwijk van Hoorn wordt een mens toch ook niet vrolijker.

“We zaten daar ook nog eens in een soort van bunker, een benedenwoning met van die grote balkons, dus er kwam helemaal geen licht binnen. Ik werkte daar in een piepklein kamertje, dat aan de ene kant uitkeek op een blinde muur en aan de andere kant was er een raampje met uitzicht op een grijs straatje. Nee, dat was niet een echt goede omgeving om creatief bezig te zijn. Achteraf gezien ben ik er misschien te lang blijven hangen. Maar mijn vriendin had er een baan en hoefde niet zo nodig weg en ik had volgens haar niet voldoende reden om er te vertrekken. Na verloop van tijd begon ze er wat opener tegenover te staan en op een gegeven moment hebben we de knoop doorgehakt en zijn we naar een woning in Amsterdam gaan zoeken.”

Heeft de woonomgeving nou ook daadwerkelijk invloed op de muziek die je maakt?

“Daar ben ik na ruim een jaar Amsterdam inmiddels wel van overtuigd, ja. De meeste liedjes van THX JHN zijn in Hoorn ontstaan, maar ik heb er hier aan verder gewerkt, waarbij ik ze onbewust een andere kant op heb gestuurd. Overigens heb ik me nog een tijdje afgevraagd of ik die nieuwe plaat niet zonder band zou opnemen. Misschien moest ik het soort artiest worden die eens in de zoveel jaar met iets op de proppen komt en dan vervolgens een paar optredens geeft – ook om uit dat popstramien te breken. Ik ben sowieso vaak bezig met experimentjes. Op mijn laptop heb ik wel driehonderd losse dingetjes staan, die opgebouwd zijn rond een beat en niet dat vastomlijnde van een traditioneel liedje hebben. Maar als ik dan zo’n dingetje verder ga uitwerken, krijgt het bijna vanzelf toch weer dat strakke schema van couplet, refrein en brug. Kennelijk zit ik gevangen in die vaste structuur, al ervaar ik dat zelf helemaal niet als een beperking – ik voel echt dat het zo moet.”

Waarom heeft die nieuwe plaat weer zo lang op zich laten wachten?

“Nadat we met Pergola anderhalf jaar hadden getourd, lag Johan een hele tijd stil. De toetsenist hield het voor gezien en er kwam ook een andere drummer. Met die nieuwe bezetting hebben we drie jaar geleden enkele try-outs gedaan en toen kreeg ik er weer lol in om met een band te werken. Alleen bleek uit die optredens dat we nog niet klaar waren voor het opnemen van een plaat, vandaar dat we besloten om het met veel oefenen rustig te laten rijpen. De bedoeling was om ergens in de herfst van dat jaar de studio in te gaan, maar we bleven vinden dat het allemaal beter kon. Op een gegeven moment begon de platenmaatschappij er druk achter te zetten en toen is het uiteindelijk vrij snel gebeurd – in zo’n drie maanden was het klaar. Naar mijn idee is het een echte bandplaat geworden, want weliswaar had ik in mijn hoofd hoe ik het min of meer wilde, ik heb het ditmaal ook laten afhangen van wat de anderen inbrachten. De gitarist is zelfs een week lang in de studio bezig geweest, terwijl ik thuis teksten zat te schrijven. De vorige keren was ik steeds bij het hele opnameproces betrokken geweest, maar ik vond het eigenlijk wel spannend om eens te kijken wat ze met mijn liedjes zouden uithalen.”

Kenmerkend voor je muziek is de tegenstelling tussen de opwekkende liedjes en de ernstige teksten. Breng je dat contrast doelbewust aan om de zaak in balans te houden?

“Nee, ik heb geen idee hoe dat komt. Bij het schrijven laat ik me bijna altijd inspireren door de muziek, die vaak een bepaalde zin bij mij oproept, waarvan de klank mooi past bij de melodie. Daar probeer ik dan een verhaaltje omheen te bouwen, want ik kan nu eenmaal niet zoals sommige tekstdichters abstract woorden achter elkaar zetten. En ja, dan kom ik toch steeds weer uit op het geijkte thema van verlaten worden en verlaten zijn. Niet dat ik me verlaten voel, hoor, maar het zal de angst voor verlatenheid wel zijn – dat je die angst probeert te bezweren door er juist over te schrijven.”