Brainpower - Spraakwaterval

‘Een album vol logica en scherpzinnigheid voor iedereen,’ luidt de ondertitel van Door Merg & Brain. En dat blijkt geen grootspraak, want nooit eerder klonk een Nederhopplaat dermate toegankelijk, afwisselend en melodieus dat zelfs de conservatieve poplieflebber er warm voor kan lopen. Als winnaar van de Grote Prijs van Nederland 1998 stond Brainpower al op gerenommeerde festivals als Drum Rhythm, North Sea Jazz en Lowlands. Voor zijn debuutalbum ging afgestudeerd communicatiewetenschapper Gert-Jan Mulder (26) dan ook niet over één nacht ijs: “Ik moest eerst de juiste omstandigheid creëren.”

Je bent sinds je tiende hiphopfanaat. Wat sprak je er op zo’n jonge leeftijd al in aan?

“De combinatie van ritme, taal en rijm heeft me altijd gefascineerd, er zit een soort van chemie in. Als kind luisterde ik overigens naar alles, van Madness, Marillion en Madonna tot Bob Marley, Prince en U2. Maar toen ik voor liet eerst hiphop hoorde, ook al was het dan de mainstream-variant van bijvoorbeeld de Rocksteady Crew, werd ik meteen gepakt en het heeft me nooit meer losgelaten - of liever gezegd: het heeft me alleen nog maar steviger in de greep gekregen.”

Kende je als jongetje geen problemen met het volgen van de teksten?

“Nee, ik heb nu eenmaal een verbinding met taal en vooral met het Engels. Mijn moeder vertelde me laatst nog dat ik op mijn achtste Engelstalige studieboeken van driehonderd pagina’s over de prehistorie las. Rond mijn tiende ging ik nummers van bijvoorbeeld U2 analyseren en begon ik ook zelf teksten in het Engels te schrijven. Als ik nu dingen van vroeger terugleees, sta ik soms echt versteld van mezelf.”

Wat heeft je er uiteindelijk toe aangezet het op een gegeven moment ook in het Nederlands te proberen?

“Dat kwam door school. We kregen een opdracht een reclametekst te maken en dat heb ik toen samen met een vriend in rapvorm gedaan. In de klas bleek dat heel goed over te komen. Engels werpt toch een barrière op, waardoor je de directheid van Nederlands nooit kunt benaderen. Overigens schrijf ik nog steeds in het Engels. En ik schrik er niet voor terug beide talen te mengen. Niet dat ik principieel tegen purisme ben, ik vind het gewoon heel vanzelfsprekend dat te doen. Het klinkt in mijn oren ook helemaal niet onnatuurlijk.”

Moet je om een rap te kunnen schrijven eerst een ritmepatroon hebben?

“Liefst wel. Ik schrijf het lekkerst op een demo, maar aan een structuur heb ik ook voldoende. Als de beat me raakt, dan volgt de tekst als het ware vanzelf, al moet ik er natuurlijk wel evengoed mijn best op doen. Vroeger kreeg ik van vrienden bandjes met lege drums, waar ik dan op zolder op de stereo van mijn zus overheen rapte. Dat ging heel primitief: ik plugde de microfoon in de koptelefooningang van het tapedeck. Zo nam ik mijn eerste demo’s op. Later maakte ik met vrienden wél zelf de beats met behulp van een eenvoudige sampler en een simpele computer. Van heel minimalistisch groeide het langzaam uit tot wat het nu is.”

Vergeleken met de meeste hiphop is jouw plaat opvallend gevarieerd.

“Om mezelf te introduceren wilde ik een breed album, niet alleen wat onderwerpkeuze betreft, maar ook muzikaal. Waarbij ik het natuurlijk een uitdaging vond om eens een hiphoptrack te maken met een brug erin en een omhoogspringende toonsoort. Als mensen rap doodsaai noemen, komt dat overigens vaak doordat ze niet getraind zijn om naar dat genre te luisteren. Om diezelfde reden klinkt bijvoorbeeld bebop voor de meesten op het eerste gehoor als een kakofonie van nonsens, terwijl het misschien wel de meest complex en kloppend gestructureerde muziek is die er bestaat.”

Alle teksten staan in het inleghoekje afgedrukt, maar dat had eigenlijk niet gehoeven, want je bent bijna woordelijk te volgen, iets wat je lang niet van elke rapper kunt beweren.

“Nou, negen van de tien Engelstalige hiphopplaten zijn anders goed te verstaan, Dat is wat je als rapper ook hebt te doen, anders kraam je alleen maar klanken en kreten uit. Je stem is tenslotte je instrument. Door jarenlang in het Engels te rappen, ontwikkel je wel een ademhalingstechniek, waarmee je woorden aan elkaar kunt smeden of kunt beklemtonen, zodat zinnen op elkaar gaan rijmen. Neem bijvoorbeeld Eminem in The Way I Am: I talk with an accent and walk like I’m black and. Die souplesse moet je ook in het Nederlands zien te leggen, want van zichzelf heeft onze taal die niet.”